Dolar Kaç Lira

 

TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ VE 2009 YILI MEVDUAT BANKALARININ PERFORMANS DETAYLARI

Türk Bankacılık Sektörünün mali performansı son dönemde yoğun ilginin gösterildiği alanların başında gelmektedir. Bu nedenle de Mart ayından itibaren bankaların tek tek açıkladıkları kar ve diğer bilanço büyüklüğü rakamları da çeşitli ortamlarda açıklandı, tartışıldı.

Bu ayki değerlendirmelerime geçmeden önce, neden yılın yarısında bu değerlendirmeyi yapıyoruz? sorusuna karşılık, sektörün tümünün en detaylı rakamlarının TBB’nin Genel Kurulu sonrasında açıklandığı hatırlatmasını yaparak başlamak isterim. Bu durumda daha detay değerlendirmeleri yapmak da mümkün olmaktadır.

Her değerlendirmede olduğu gibi önce makro açıdan bakıldığında, aktif büyüklüğü açısından aldıkları paya göre mevduat bankalarının sıralaması şu şekildedir:

Aktif Büyüklüğüne Göre Sıralama
Sıra   Aktif Pay %
2008 2009 Banka Adı 2009 2008
1 1 TC Ziraat Bankası 15,6 14,8
2 2 İş Bankası 14,2 13,8
3 3 Garanti Bankası 13,2 12,6
4 4 Akbank 11,9 12,1
6 5 Vakıflar Bankası 8,1 7,4
5 6 Yapı ve Kredi Bankası 8,1 9,0
7 7 Halk Bankası 7,6 7,2
8 8 Finans Bank 3,7 3,8
9 9 Denizbank 2,7 2,7
10 10 ING Bank 1,9 2,3
11 11 Türk Ekonomi Bankası 1,9 2,1
12 12 HSBC Bank 1,7 2,1
13 13 Fortis Bank 1,4 1,7
14 14 Şekerbank 1,1 1,1
17 18 Citibank 0,6 0,8
20 19 Eurobank Tekfen 0,5 0,5
21 20 Anadolubank 0,5 0,5
19 21 Alternatif Bank 0,5 0,5
22 22 Tekstil Bankası 0,3 0,4
33 23 Deutsche Bank 0,2 0,1
28 28 Turkland Bank 0,1 0,1
26 29 Millennium Bank 0,1 0,2
31 30 Turkish Bank 0,1 0,1
32 31 Arap Türk Bankası 0,1 0,1
    Diğer Bankalar 3,8 3,8
    Toplam 100,0 100,0

Katılım bankaları hariç 45 bankanın faaliyet gösterdiği sektörde mevduat bankalarının sıralama açısından değerlendirmesi yapıldığında, büyük ölçekli mevduat bankaları içinde 2009 yılında 5. ve 6. sıralarda yer değişikliği olduğu görülmektedir. Bunun dışında sıralama açısından önemli bir diğer değişiklik bir önceki yıla göre 10 basamak yukarı çıkan Deutsche Bank’ta görülmektedir.

Büyük ölçekli bankaların rekabette etkin olduğu sektörde yoğunlaşma açısından bakıldığında aşağıdaki tablo ile karşılaşılmaktadır.

  Aktif Payları Toplamı %
  2009 2008
İlk 5 Banka 63,0 60,7
İlk 7 Banka 78,7 77,0
İlk 10 Banka 86,9 85,8
İlk 14 Banka 93,1 92,8

Bankacılık sektöründe yoğunlaşmaya ilişkin değerlendirmelerde genellikle ilk 5 ve 10 bankanın toplamdan aldığı paylara bakılırken, son yıllarda sektörün yapısında meydana gelen değişikliklere bağlı olarak ayrışmanın ilk 7 ve 14 bankada olduğu ve analizin bu çerçevede yapılması gerektiği görülmektedir.

Nitekim ilk 7 bankanın paylarına bakıldığında 7. bankanın payı % 7,6 iken onu takip eden 8. bankanın payı % 3,7 seviyesindedir. Dolayısı ile konsantrasyon oranları açısından bakıldığında ilk grubu ilk 7 banka olarak değerlendirmekte yarar bulunmaktadır. İkinci adımda ise ilk 10 banka açısından değerlendirme yapılmakla birlikte sektörde faaliyet bulunan bankaların büyüklükleri incelendiğinde 2. gruplaşmanın 14. sıradan itibaren olduğu görülmektedir. Bu noktadaki gruplaşmada ise aktif büyüklüğün yerine şube sayısı belirleyici olmaktadır. Nitekim 14. sıradaki bankanın 2009 yılsonu itibariyle 256 şubesi bulunur iken, 15. sıradaki bankanın 19 şubesi olduğu görülmektedir. Dolayısı ile çok şubeliden az şubeliye geçişin olduğu bu bölüm de 2. grubun sonuna işaret etmektedir.

Bu çerçevede aktif büyüklüğü açısından sektörün ilk 7 bankasının sektörden aldığı pay toplamı bir önceki yıla göre artarak % 78,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Konsantrasyon açısından ilk 14 bankanın aktif büyüklüğünde toplam payı yine bir önceki yıla göre artış göstermiş ve % 93,1 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Bu kapsamda bankacılık sektöründe konsantrasyonun giderek yoğunlaştığı ve rekabetin de bu açıdan arttığı ifade edilebilir.

Sektörün kredilerine ilişkin mevduat bankalarının Pazar payı ve rakamsal gelişmelerine bakıldığında aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır.

 

MEVDUAT BANKALARININ KREDİLERİ
Sıra Banka 2009 2008
2008 2009 Tutar Pay % Tutar Pay %
1 1 Garanti Bankası 49.733 13,1 49.907 13,6
2 2 İş Bankası 48.335 12,7 47.610 13,0
3 3 Akbank 39.718 10,4 44.374 12,1
4 4 Yapı ve Kredi Bankası 37.858 9,9 38.673 10,5
5 5 Ziraat Bankası 36.725 9,6 30.836 8,4
6 6 Vakıflar Bankası 34.573 9,1 30.502 8,3
7 7 Halk Bankası 32.458 8,5 25.836 7,0
8 8 Finans Bank 17.546 4,6 17.878 4,9
9 9 Denizbank 14.171 3,7 12.759 3,5
10 10 ING Bank 11.005 2,9 11.044 3,0
12 11 Türk Ekonomi Bankası 8.991 2,4 8.505 2,3
11 12 HSBC Bank 8.751 2,3 9.724 2,7
13 13 Fortis Bank 6.953 1,8 7.238 2,0
14 14 Şekerbank 4.906 1,3 4.800 1,3
16 15 Alternatif Bank 2.726 0,7 2.371 0,6
17 16 Anadolubank 2.430 0,6 1.958 0,5
15 17 Citibank 2.086 0,5 2.513 0,7
18 18 Tekstil Bankası 1.576 0,4 1.606 0,4
19 19 Eurobank Tekfen 1.264 0,3 1.092 0,3
20 20 Millennium Bank 727 0,2 884 0,2
21 21 Turkland Bank 722 0,2 595 0,2
22 22 Arap Türk Bankası 350 0,1 326 0,1
23 23 Turkish Bank 233 0,1 202 0,1
24 24 Deutsche Bank 69 0,0 137 0,0
    Diğer Bankalar 17.107 4,5 15.531 4,2
    Toplam 381.013 100,0 366.901 100,0

Kredilerden alınan pay açısından mevduat bankaları değerlendirildiğinde, bir önceki yıla göre ilk 14 banka sıralamasında bir değişiklik olmadığı görülmektedir. Sıralamada önemli bir değişiklik olmamakla beraber, mevduat bankalarının sektörden aldığı paylarda değişiklik olduğu görülmektedir. Nitekim sıralamada yer alan ilk 4 bankanın sektör payında azalma olurken, sonra gelen üç kamu bankasının sektör payı artmıştır.

Mevduat bankalarının en önemli kaynağı olan mevduat açısından sıralamaları yapıldığında aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır.

 

MEVDUAT BANKALARININ MEVDUAT BÜYÜKLÜKLERİ
Sıra Banka 2009 2008  
2008 2009 Tutar Pay % Tutar Pay %  
1 1 Ziraat Bankası 98.529 19,4 83.883 18,5  
2 2 İş Bankası 72.177 14,2 63.539 14,0  
3 3 Garanti Bankası 62.808 12,4 52.715 11,6  
4 4 Akbank 55.851 11,0 52.182 11,5  
7 5 Vakıflar Bankası 44.652 8,8 37.120 8,2  
6 6 Halk Bankası 43.950 8,7 40.271 8,9  
5 7 Yapı ve Kredi Bankası 40.833 8,0 41.705 9,2  
8 8 Finans Bank 20.268 4,0 15.939 3,5  
9 9 Denizbank 11.636 2,3 9.999 2,2  
10 10 ING Bank 9.553 1,9 9.998 2,2  
11 11 Türk Ekonomi Bankası 9.422 1,9 9.272 2,0  
12 12 HSBC Bank 8.920 1,8 9.183 2,0  
13 13 Şekerbank 6.640 1,3 5.932 1,3  
14 14 Fortis Bank 5.809 1,1 5.461 1,2  
15 15 Citibank 3.615 0,7 4.229 0,9  
16 16 Alternatif Bank 2.548 0,5 2.654 0,6  
17 17 Anadolubank 2.464 0,5 2.087 0,5  
18 18 Eurobank Tekfen 1.852 0,4 1.796 0,4  
19 19 Tekstil Bankası 1.450 0,3 1.434 0,3  
20 20 Millennium Bank 890 0,2 986 0,2  
21 21 Turkland Bank 842 0,2 578 0,1  
23 22 Deutsche Bank 569 0,1 277 0,1  
22 23 Turkish Bank 529 0,1 413 0,1  
24 24 Arap Türk Bankası 179 0,0 98 0,0  
    Diğer Bankalar 1.272 0,0 1.733 0,4  
    Toplam 507.258 100,0 453.485 100,0  

 

Mevduat bankalarının topladıkları mevduat açısından sıralamalarına bakıldığında, ilk dört bankanın sırası bir önceki yıla göre değişmemiş olup, Vakıfbank 2 sıra üste çıkarken, Yapı Kredi Bankası ise 2 sıra gerilemiştir.

Toplam mevduattan alınan paylardaki değişikliklere bakıldığında ilk 3 sıradaki bankanın payında artış, 4. sıradaki bankanın payında gerileme olmuştur.

Aktif karlılığı açısından mevduat bankalarının sıralamalarına bakıldığında 1. ve 2. nin bir önceki yıla göre değişmediği, takip eden 3 bankanın kendi aralarında sıra değişikliği yaşadığı görülmektedir. Genel trend olarak ise aktif karlılığı oranlarında artış yaşanmıştır.

 

MEVDUAT BANKALARININ AKTİF KARLILIKLARI
Sıra Banka ROA
2008 2009 2009 2008
1 1 Deutsche Bank 5,5 5,0
2 2 Anadolubank 3,1 2,6
5 3 Akbank 2,9 2,0
3 4 Ziraat Bankası 2,8 2,0
6 5 Garanti Bankası 2,8 2,0
4 6 Halk Bankası 2,7 2,0
22 7 Arap Türk Bankası 2,6 0,3
12 8 Denizbank 2,5 1,4
15 9 Finans Bank 2,2 1,4
9 10 Yapı ve Kredi Bankası 2,1 1,6
10 11 İş Bankası 2,1 1,5
13 12 Vakıflar Bankası 1,9 1,4
8 13 HSBC Bank 1,8 1,7
7 14 Şekerbank 1,7 1,8
14 15 Alternatif Bank 1,7 1,4
11 16 Citibank 1,6 1,5
18 17 Türk Ekonomi Bankası 1,4 1,1
19 18 ING Bank 1,2 0,8
17 19 Fortis Bank 1,0 1,2
20 20 Tekstil Bankası 0,6 0,4
21 21 Eurobank Tekfen 0,6 0,4
24 22 Turkland Bank 0,2 0,1
16 23 Turkish Bank 0,1 1,2
23 24 Millennium Bank -1,7 0,2
    Toplam 2,4 1,8

 

Son olarak özkaynak karlılığı açısından mevduat bankalarının sıralamasına bakıldığında aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır.

 

MEVDUAT BANKALARININ ÖZKAYNAK KARLILIKLARI
Sıra Banka ROE
2008 2009 2009 2008
1 1 Ziraat Bankası 33,9 29,0
2 2 Halk Bankası 28,3 23,7
16 3 Deutsche Bank 25,6 10,1
3 4 Garanti Bankası 22,2 18,5
10 5 Denizbank 20,2 13,7
7 6 Akbank 19,2 15,2
4 7 Anadolubank 19,1 17,1
12 8 Finans Bank 17,9 12,8
5 9 İş Bankası 17,6 16,0
11 10 Vakıflar Bankası 17,0 13,3
6 11 Yapı ve Kredi Bankası 16,4 15,2
9 12 Alternatif Bank 14,2 14,1
13 13 Türk Ekonomi Bankası 12,7 11,5
8 14 Şekerbank 12,2 14,8
14 15 HSBC Bank 9,9 11,0
17 16 ING Bank 9,6 8,7
15 17 Citibank 8,9 10,2
23 18 Arap Türk Bankası 8,9 1,1
18 19 Fortis Bank 5,7 8,0
20 20 Eurobank Tekfen 5,0 4,5
21 21 Tekstil Bankası 2,8 2,8
24 22 Turkland Bank 1,1 0,4
19 23 Turkish Bank 0,8 6,9
22 24 Millennium Bank -14,6 1,9
    Toplam 18,3 15,4

 

 

Sıralamalarda bir önceki yıla göre önemli değişiklikler olduğu görülmektedir. Bunun sebeplerinden biri bankaların yüksek kar elde ettiği menkul kıymet portföylerinin aktif toplamı içindeki ağırlığı artan bankalarda doğal olarak değerleme farklarının karı artırmasıdır. Bunun yanı sıra özkaynaktaki artış oranının kardaki artıştan fazla ya da düşük olması bankaların sıralamadaki yerlerinin değişmesine neden olmuştur.  Özkaynak karlılığı açısından sıralamada ilk sıradaki banka aynı kalmış, bir önceki yıl 16. sırada olan Deutsche Bank 13 sıra yükselerek 3. sıraya çıkmıştır.  Genel olarak ise özkaynak karlılığı oranında bir önceki yıla göre çoğu bankada artış olmuştur.

Mevduat bankalarının 2008 yılsonu ile 2009 yılsonu bilanço büyüklükleri ve 2 temel performans göstergesi açısından değerlendirilip yaşanan değişikliklerin yer aldığı bu yazıya önümüzdeki ay nedenlerine biraz daha ayrıntılı bakarak devam etmeyi düşünüyoruz.

Parçaların iyi olduğu bir yerde bütünün normal olarak iyi olması gerekir . . . . . . . . . . . .